Kan ik zelf tandpasta maken?

In tijden van toegenomen aandacht voor duurzaamheid en minder afval willen steeds meer mensen hun eigen mondzorgproducten maken. Een simpele zoekopdracht op het internet levert een overvloed aan recepten voor huisgemaakte tandpasta of mondwater. Maar hoe betrouwbaar zijn zulke recepten en waar moet je zeker op letten voor je er zelf aan begint?

Over mondhygiëne en fluoride

Mondspoelmiddelen zijn bij een goede dagelijkse mondhygiëne strikt genomen geen meerwaarde voor je mondgezondheid. Tandpasta biedt wel een heleboel voordelen voor je mondhygiëne: het verwijdert tandplak, vermindert het risico op cariës, verhelpt allerlei mondproblemen als tanderosie, gevoelige tanden of tandvleesontsteking, en zorgt voor een aangenaam gevoel in de mond. De fluoride in de tandpasta biedt bovendien een extra bescherming tegen tandbederf. Sterker nog, door fluoride toe te voegen aan tandpasta kan het risico op cariës verminderen met 25%!

Over fluoride doen een aantal hardnekkige misverstanden de ronde; bijvoorbeeld dat het kankerverwekkend zou zijn of schade toebrengt aan het zenuwstelsel. De hoeveelheden fluoride in tandpasta of mondwater zijn bij gebruik van de juiste dosis echter helemaal niet schadelijk voor het lichaam. Kies je er daarentegen voor om zonder fluoride te poetsen, moet je je ervan bewust zijn dat je een hoger risico loopt om tandbederf te ontwikkelen.

Zelf aan de slag?

Zelf tandpasta of mondwater maken is helemaal niet zo eenvoudig als het lijkt. Tandpasta bestaat meestal uit een schurende component, een schuimmiddel of detergent, fluoride, een drager of vulstof, een bevochtigingsmiddel en veelal ook smaakstoffen zoals menthol. Deze ingrediënten kunnen een invloed uitoefenen op de toestand van de tanden, de bacteriën en de slijmvliezen in de mond. Maar ze kunnen ook elkaar onderling beïnvloeden. Zo is fluoride als actief ingrediënt niet zomaar te combineren met andere ingrediënten en kan de werking ervan verminderd of teniet gedaan worden, zelfs als je de juiste hoeveelheid toevoegt. Ook kan je op geen enkel moment de kwaliteit van je tandpasta of mondwater controleren zoals dat bij officiële producenten wel het geval is, omdat zij aan verschillende kwaliteitsvereisten moeten voldoen.

Kies je ervoor om zelf aan de slag te gaan, dan heb je de keuze uit een reeks potentiële ingrediënten.

Hier zijn een aantal zaken waar je zeker op moet letten:

• Fluoride: het gebruik van fluoride in tandpasta en mondwater is belangrijk voor het tegengaan van tandbederf. Maar zoals eerder vermeld kunnen andere ingrediënten de werking beïnvloeden. Dat kan je tijdens het maken van je eigen mondzorgproducten niet zelf controleren.
• Abrasiviteit: het is belangrijk te weten wat het schurend effect (abrasiviteit) is van de producten die je gebruikt. Je tandpasta mag niet zo schurend zijn dat het tandglazuur en tandbeen van je tanden schade oplopen. Je moet daarom de korrelgrootte en hardheid van je ingrediënten kennen. Hoe groter de korrel en hoe groter de hardheid, hoe groter de schurende functie. Baking soda of natriumbicarbonaat is bijvoorbeeld een populair ingrediënt in recepten voor tandpasta. Het mag in beperkte hoeveelheden ingeslikt worden, heeft een lage abrasiviteit heeft en is combineerbaar met fluoride.
• Andere ingrediënten zijn doorgaans kokosolie, dat dienst doet als drager of bevochtigingsmiddel en pepermuntolie, dat vooral toegevoegd wordt voor de smaak. In het geval van mondwater is ook theeboomolie een populair ingrediënt. Dat kan gebruikt worden in de mond, hoewel slikken wordt afgeraden. Geen van deze ingrediënten heeft een gekende negatieve invloed op de mondgezondheid, maar voor elk van hen is meer wetenschappelijk onderzoek nodig om harde conclusies te trekken.

Kwaliteitsbewaking

De producten die je in de apotheek of supermarkt koopt, worden in een beschermde omgeving gemaakt. Ze moeten voldoen aan strenge kwaliteitscriteria zodat ze niet besmet of vervuild zijn met bepaalde ziektekiemen. Bovendien beschrijft de Europese wetgeving strenge richtlijnen rond het gebruik van bepaalde ingrediënten: bijvoorbeeld op vlak van kankerverwekkend vermogen (carcinogeniteit) of mate van giftigheid (toxiciteit). Tot slot kunnen verschillende ingrediënten ook op elkaar een invloed uitoefenen. Dat kan je bij het maken van je eigen tandpasta en mondwater natuurlijk niet zelf controleren.

Er zijn voldoende veilige, kwaliteitsvolle en betaalbare producten breed verkrijgbaar. Daarom is Gezonde Mond geen voorstander om zelf tandpasta of mondspoelmiddelen te maken.